ખમણ

સામગ્રી: ૨૫૦ ગ્રામ ચણાનો ઝીણૉ લોટ, ૧ ચમચી વાટેલા આદુ-મરચાં, ચપટી હિંગ, ૨ ચમચી તેલ, દોઢ ચમચી લીંબુના ગૂલ, ૧ ચમચી સાજીના ફૂલ, ૨ ચમચી વઘારનું તેલ, ૧ ચમચી રાઈ, ૧ ચમચી તલ, ૪થી ૫ લીલા મરચાં, ૪ ચમચી ખાંડ, ૪ ચમચી ઝીણી સમારેલી કોથમીર, ૪ ચમચી કોપરાની છીણ, પ્રમાણસર મીઠુંરીત:ચણાના લોટમાં મીઠું, આદુ, મરચાં, હિંગ, તેલ નાખીને ખીરું તૈયાર કરો. તેમાં લીંબુના ફૂલ નાખો.

એક વાસણમાં પાણી મૂકો. કાંઠલો મૂકીને તેના પર સ્ટીલની થાળી તેલ ચોપડીને મૂકો(અથવા ઢોકળાના કૂકરમાં પણ આ બધુ કરી શકાય)

ખીરામાં ખાવાનો સોડા(સાજીના ફૂલ) નાખો. એક બાજુ ખૂબ હલાવીને થાળીમાં રેડો. તેની ઉપર જે થાળી ઢાંકવાની હોય તેને કપડું વીંટાળો કે જેથી વરાળ બહાર ન જાય. ઉપર ભાર મૂકો.

વઘારમાં તેલ, તલ, રાઈ મૂકી લીલા મરચાં ઉભા સમારીને નાના કકડા કરેલા નાખો.

દોઢ કપ પાણી રેડો, ખાંડ નાખો, પાણી ઉકળવા દો.

પંદર મિનીટ લાગશે ખમણ તૈયાર થતા. ઠંડા પડ્યા પછી કાપા કરીને વઘાર રેડો. એના પર કોથમીર અને કોપરાની છીણ ભભરાવો.

___________________________________________________

ચટણી

અને ચટણી વગર તો ખમણ ખાવા શીદ ભાવશે ભઈ? તો લો અહીં ચટણીની રીત.

સામગ્રી: ૧ કપ ચણાનો લોટ, અર્ધો કપ ખાટું દહીં, અર્ધી ચમચી મરચું, ચોથા ભાગની(પા) ચમચી હળદર, ૧ ચમચી ખાંડ, અ ચમચી તેલ, પા ચમચી રાઈ, પ્રમાણસર મીઠું

રીત: ચણાના લોટમાં દહીં અને થોડુ પાણી નાખો. વલોણું ફેરવો. પછી બીજું પાણી નાખો.

તેમાં મીઠું, મરચું, હળદર અને ખાંડ નાખો. ગરમ કરો. હલાવ્યા કરો. ખટાશ ન લાગે તો લીંબુના ફૂલ નાખો.

ચણાનો લોટ ચડી જાય, લચકા પડતો થાય એટલે ચટણી તૈયાર સમજો. તેલમાં રાઈ નાખી વધાર કરી લેવો.